Ağaçlar Bölüm /4 Çamgiller

 

Ülkemizde nereye baksak görebildiğimiz çamgiller, doğamızın adeta başrol oyuncusu gibi değil mi? Çamgiller, botanik dünyasında açık tohumlu bitkiler arasında yer alır. Her dem yeşil ve iğne yapraklıdırlar. İğne yapraklı bitkiler ve çamgiller dediğimizde aklımıza hemen kozalaklar gelmez mi? ‘Kozalak’ dediğimizde de genellikle büyük olanları düşünürüz. Oysa bu büyük kozalakların yanında daha küçük ve pek dikkat çekmeyenleri de vardır. Birçok çam türünde farklı kozalaklar bir arada bulunur.

İşte bu büyük kozalaklar dişi, daha küçük olanlar ise erkektir. Kısacası, çoğu çamgiller bir evcikli bitkiler grubuna girer; yani dişi ve erkek kozalaklar aynı bitkide yer alır. Büyük kozalaklar genellikle ağacın üst kısımlarında, erkek kozalaklar ise daha aşağıda bulunur. Bu yapı, ağacın neslinin devamı için oldukça önemlidir. Erkek kozalaklardan çıkan polenler, tıpkı çiçeklerde olduğu gibi, dişi kozalaklara ulaşır. İşte çamgillerin ‘çiçeği’ de aslında kozalaktır! Hava akımı sayesinde  mart ayından itibaren polenler büyük kozalaklara ulaşır ve döllenme gerçekleşir.

Çamgillerin latincesi Pinaceae litaruturde yerini alır. Ağaç ve çalılardan oluşurlar. Çamgiller ailesinin üyelerine bakmaya ne dersiniz?

• Pinus L.                            Çam
• Pinus Sylvestris L.            Sarıçam
• Pinus nigra arn.subs.pallasina (Lamb.)Holmboe  Anadolu Karaçamı
• Pinus brutia Ten                Kızılçam
• Pinus halepensis Mill.       Halep Çamı
• Pinus pinea L.                   Fıstık Çamı
• Cedurus                            Sedir
• Abies Mill .                        Göknar
• Picea Dietr.                       Ladin
• Picea orientalis (L.) Link.  Doğu Ladini

Ülkemizde en yaygın olan Anadolu Karaçamı ekolojik dayanıklılığı oldukça yüksek bir türdür. Batı Anadolu, Güney Anadolu, Kuzeybatı Anadolu, İç Anadolu bölgelerinde ormanlar oluşturmuştur. Kızılçam türü de Batı ve Güney Anadolu'da sıkça yayılmıştır. Vatanı Türkiye olan Fıstık Çamı Bergama'nın geniş yaylalarına yayılmıştır. Ladin ağacı mavi ve yeşil renkleri sebebiyle park ve bahçelerin peyzajında sıkça tercih edilirler. 

Çamgiller türlerin ortak özellikleri her dem yeşil olmaları ve soğuk bölgelerde rahatlıkla hayatta kalabilmeleridir.

Şimdi gelelim çamgilleri bu ay yazma sebebime! En önemli nedenim, onları çok seviyor olmam. Diğer nedenlerin başında her dem yeşil olmaları geliyor. Ayrıca ülkemizde oldukça yaygın olmaları da bu ilgiyi artırıyor. Bunun yanı sıra yılbaşında ağaç süsleme ritüelinin özellikle çamgiller üzerinden yapılması, bu ağaçlara olan merakımı daha da pekiştirdi.

Kışın kar yağdığında yeşil ve beyazın, hava açıksa maviyle birleşerek doğanın kendi tablosunu oluşturması beni çok etkiliyor. Aynı zamanda bu süsleme geleneğinin kökenini, günümüz bilgileriyle merak edip araştırdım.

Avrupa’da bu geleneğin 16. yüzyılın başlarında başladığı bilinmektedir. Aslında ağaç süslemenin verdiği mesaj; her dem yeşil kalan çam, köknar ve ladin gibi ağaçların ölümsüz yaşamın ve umudun sembolü olmasıdır.

Çam ağacı süsleme geleneğinin bir diğer kökeni olarak, özellikle Türkiye’de Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ tarafından ortaya atılan Türk mitolojisindeki “Hayat Ağacı” motifi gösterilmektedir.

Yakın zamanda kaybettiğimiz Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, Orta Asya Türk kültüründe de Hayat Ağacı motifiyle çam ağacı süsleme geleneğinin bulunduğunu aktarmaktadır. Hayat Ağacı olarak adlandırılan türün Akçam olduğu, Akçam’ın ise günümüzde Göknar ağacı olabileceği iddia edilmektedir.

Benim araştırmalarımdan anladığım kadarıyla, dünyada birçok kültürde ağaç süsleme geleneği dini motiflerden çok; yaşama, umuda ve yeniden doğuşa gönderme yapmaktadır.

Önemli Not; Öğrencilik yıllarında ve zaman içinde   edindiğim bilgilerden özümsediğim ve günlük hayatımıza uyarlanabilecek olanları sizlere kendi cümlelerimle aktarıyorum.  İzinsiz kopyalanamaz

Bu blogda kullanılan fotoğraflar üyesi olduğum tasarım platformundan yasal olarak alınıp sayfaya adapte edilmiştir. Ayrıca tüm görselleri yine aynı platform üzerinden kendim tasarladım .